di Ernesto Prudente

 

 

Capitolo  35°

Pinocchio ritrova Geppetto

Quanne lasciàje u tunne é se mettètte a cam­menà, jéve a ccà é a llà comm’a nu mbrià­che.

Paréve ca stésse sott’u ruttone i Santamarje quanne i luce so’ stutàte é nun se véde cchiù niénte é se sbànde a nu mure a chill’ate.

Vuléve vedé che gghière chélle lucernèlle ca vedéve luntane-luntane. Nfussàve i piéde int’i puz­zànghere i acque sciuliènte ca, comme se muvéve, puzzàve i pisce frìtte. Mamme sante, che puzze, che vesdore.

Cchiù jéve annànze é ccchiù a luce se facéve ròsse. Nce mettètte tiémpe ma a fine arrevàje a chille pòste addo truvàje na tàvule apparecchiàte, cu na cannéle appicciàte, nfelàte int’u cuolle i na buttìgle, é, assettate nfàcce a sta tavule, nce stéve nu viécchje, jànche d’a cape u pède, ca c’u i mmane agguantàve e menàve mmocche pescetiél­le, peccerìlle- peccerìlle.

A vedé chille vecchjàriélle; Pinocchio pruvàje na giòje é na cuntantézze ca nun fennévene màje. Vuléve rìrere, vuléve chiàgnere. Nun sapéve chélle c’a ère fà.

Arapètte i vvràcce, menàje nu strille i allerézze, é se menàje ncuolle u vicchiàriélle.

Chill’òmme ère Geppetto.

“Papà, papà mìje, finarmènte t’agge truvate! Je, mò, nun te làsce màje cchiù».

«Ma tu òvèramènte sì Pinocchio»?

“Sì! Songhe pròprje je. É tu m’aje ggià perdu­nate. E’ vère”?

E accussì Pinocchio se méttètte a raccuntà, amprèsse-amprèsse, sènze pèrdere tiémpe, pe fìle é pe ségne, tutte chélle c’avéve passate nfìne a quan­ne u vedètte, a vasce a marìne, int’a chélle lanze­télle, ca dòppe scumparètte mmiéze a chille caval­lune ca facévene paure”.

“Pur’je te vedètte é te canuscètte. Vuléve turnà arrète ma u mare ère tròppe ruosse é nu cavallone i chìlle abbuccàje u vuzzariélle é u menàje a fùnne. Comme jètte a mare, me vedètte stu péscecane é me gnuttètte comm’a n’òstreche.

A chill’juorne stonghe ccà dinte. So passate duje anne”.

“E comm’è fatte a campà? Addo è pigliàte a rròbbe pe mangià? Addo è pigliàte sta cannéle che tiéne appicciàte?”

“Mò te conte tutte còse. A primme còse è sapé ca durante chillu maletiémpe s’affunnàje pure nu bastimiénte. I marenàre se sarvàjene ma u basti­miénte, mèntre scennéve nfunne, s’u gnuttètte, sane-sane, u capennùgle”.

“Comme? Une vuccone”?

“Sì, nu vuccone sule. Sputàje sule l’àrbere pec­ché nc’jètte a fennì mmiéze i diènte comm’a na spine i pésce. A furtune mìje è state ca chille basti­miénte ère càreche i rròbbe i mangià. Nce stévene buàtte i carne, fresélle, gallètte, zùcchere, cate i marmellate, cafè é tante ate còse ca me paréve c’avésse carecate Nzardégne.. Nce stévene scatule i cannéle, i micciariélle é ate rròbbe pure. E accus­sì agge putute campà. Sta cannéle ca vide appiccia­te è l’ùrdeme. Quanne fennésce nun ne tènghe cchiù é nun sàcce comm’agge fa”.

“Comme”?

“Fìgle mìje, rummanimme u scure tutt’é ddùje”.

“Allore, papà, nun tenìmme cchiù tiémpe a pèr­dere. A ccà nce n’aìmme ì ”.

“E comme facìmme”?

“Amme scappà, nce n’amme fùjere a vocche u capennùgle”.

“E, tu dìce bbuone. Ma je nun sacce nnatà é ca stàmme mmiéze u mare”:

«E che fà! Te mìtte a cavàlle a mé pecché je sacce nnatà bbuone é te pòrte nfìne a ntèrre».

«Tu dìce bbuone, ma te pàre ca nu uagliunciélle comm’a té, accussì pitte, tène a fòrze i purtà n’òm­me ncòppe i spalle é adda pure natà”.

“Nùje amma pruvà é si po’ amma murì, murìm­me abbracciàte”.

Pinocchio, sènze pèrdere cchiù tiémpe, pigliàje a cannéle, pe fa luce, é accummenzàje a cammenà.

“Dàmme a mane, viéne appriésse a mé é nun avé paure”.

E accussì se mettèttere ncammine p’attraversà tutte u péscecane a cape a cape.

U capennùgle ère abbastanze vècchje é chine i malanne. Tenéve, pure, u fiatone é u còre suffréve i parpetazione peccùje aère tène sèmpe a vocche apèrte, pure quanne durméve.

Quanne arrevàjene mmocche, Pinocchio, chiane­chiane, sènze fa rummore, uàrdàje fòre é vedètte ca u ciéle ère chine i stélle é u mare ère carme piatte, comm’a nu spècchje, é a lune stéve sagliènne nciéle.

“Statte arrète a mé ca fra pòche simme sàrve”.

Quanne arrevàjene ncòppe a léngue, ca me paréve u vialone d’a régge i Caserta, u capennùgle facètte nu madonne i starnute ca sbattètte a gghì arrète i duje puveriélle.

“Mò simme bèll’é perdute”, decètte Geppetto.

“Pecché perdute? Damme a mane, papà, é viéne appriésse a mé é nun avé paure”.

Pinocchio, pegliàje u patre c’a mane é, une arrè­te a n’ate, cammenàrene ncòppe a léngue é passà­jene i ddoje file i diénte. Stévene mponte. Pinoc­chio pigliàje u patre a còsce-cavàlle é, cu nu zompe, se sbalanzàje a mare é se mettètte a natà, cu tutte a fòrze ca tenéve, pe s’alluntanà d’u capen­nùgle ca durméve a suonne chine ca manche i can­nunate u putévene scetà.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Capitolo  36°

Pinocchio cessa di essere un burrattino e diventa un bambino

“L’ùrdeme a scurtecà è a code”, accussì dice

nu ditte punzése pe fa capì c’a fine è sèmpe

a parte cchiù diffìcele. E accussì so state pe mé l’ùrdeme quatte capìtule i chiste libbre ca cchiù bèlle nun se putéve scrìvere.

Pinocchio, na vòte asciùte a vocche u pésceca­ne, cu patre ncòppe i spalle, comm’a chille uagliune ca jòchene a cavalle-tuoste, attramènte annatàve p’arrevà ntèrre a na marìne, s’accurgètte ca u patre tremmàve suocce-suocce comm’a na fògle. Tremmàve p’u fridde o p’a paùre? E chi u putéve sapé?

Pinocchio, penzànne ca fosse p’a paùre, nce decètte:

“Fatte fòrze, papà, nùje tra ppòche arrevàmme ntèrre sàne é sarve”.

E Geppetto, appezzànne ll’uocchje comme fa nu sarte quanne adda nfelà l’aghe: “Ma addò stà sta marine? Je nun véche niénte, véche sule mare é ciéle, ciéle é mare”.

«Je, però, véche pure a marine», nce decètte Pinocchio p’u sullevà nu pòche, “Je véche comm’a jàtte, mègle i nòtte ca i juorne”.

Pinocchio parlave accussì pe fa curagge u patre ma ncuorpe a isse accummenzave a tremmà p’a paùre é vedéve ca i fòrze sòje calàvene a pòche a pòche.

Se stéve scuraggiànne.

Natàje nfine a quanne tenètte u ciàte. Pò, a ntra­sàtte, decètte:” Papà, aiùteme, ca je nun nc’afacce cchiù”.

Geppetto sciùliàje a cuolle a Pinocchio é, muvènnese, rummanètte a gàlle. Stévene quase p’affugà quanne sentèttere na voce, na voce, doce­doce, ca decéve: “Chi è ca sta murènne”?

“Songh’je é pàteme”!

«Ma je sta voce a canosche, tu si Pinocchio”?

“E tu chi sì”?

“Je songhe u tunne, chille ca stéve cu vvùje ncuorpe u péscecane”.

“E cumm’è fatte a scappà”?

“So sciute dòppe i té é agge fatte comm’è fatte tu”.

“Tunne, amiche mìje, tu càpete pròprje a puntì­ne. Pe ll’ammore ca tiéne p’ì tunnariélle tuoje, dàcce na mane é carrèjece a parte i tèrre”.

“Cu tutte u còre. Agguantàteve nfàcce a code é je, int’a niénte, ve pòrte ntèrre».

Geppetto é Pinocchio, nvéce i s’agguantà, zum­pàjene a cavàlle.

“Simme pesànte”? nce dummannàje Pinocchio.

“Ma quà pesante, me pare i tené ncuolle ddoje scòrze i patèlle”.

Arrevàte ncòppe a marìne, Pinocchio scennètte sùbbete é aiùtàje u patre a fa a stésse còse, pò decètte nfacce u tunne: “Tu è sarvate a vite a pàte­me é je nun sacce comme m’àgge disubbligà. Fàm­mete dà nu vase pe chélle ch’è fatte”.

U tunne cacciàje u musse a fòre a ll’acque é Pinocchio nce dètte nu vase azzeccuse mmiéze a ll’uocchje. Pò, u tunne mettètte a cape sott’acque é sparètte.

S’ère fatte juorne é Pinocchio, pegliànne u patre, ca nun nc’afacéve manche a se mòvere cchiù, sott’u racce, se mettètte chiane-chiane, a

cammenà.

“Ma addò jàmme”?

“Amme vedé i truvà cocchedùne ca nce pò dà nu piézze i pane tuoste é na cupèrte pe t’arravuglijà a dinte”.

Facèttere appéne pòche passe quanne vedèttere, assettate ncòppe a na parracìne, duje scòngecajuo­che ca cercàvene a caretà, èrene a jatte é a vorpe ma nun se canuscévene cchiù. S’èrene nvecchiàte é tenévene, tutt’è dduje, a pèlle chiéne i zélle é facé­vene pròprje schife.

Canuscèttere a Pinocchio é a vorpe, cu na voce i chiagnustèje, nce decètte: “Fà a caretà a chiste duje nférme”.

“A caretà, decètte Pinocchio, je ve canosche bbuone, mbrellìne i séte. Me vulìte piglià pe fésse n’ate vòte. Stàteve bbuone” é cuntinuàrene a cam­menà fine a quanne se truvàrene annanze a na capanne.

“Ccà còcchedune adda stà i case”, penzàje Pinocchio é tuzzuliàje nfacce a pòrte:

“Chi è”?

“Simme nu pòvere patre é nu pòvere figle, sènze mangià é sènze durmì”, respunnètte Pinoc­chio.

“Geràte a chiave é a pòrte s’aràpe”, respunnètte a stésse vucélle.

Pinocchio, geràje a chiave é a pòrte s’arapètte. Trasèttere ma dinte nun vedèttere a nisciune.

“Ma u patrone i case addò stà”, alluccàje Pinoc­chio.

“Sto ccà ncòppe”.

Patre é figle aizzàjene a cape é vedèttere ncòppe a nu trave a rille parlante.

“Care, care rìlle, bèlle amìche mìje”, decètte Pinocchio, arapènne a vocche.

“Azze! Mò me dice tutte paròle bèlle. Ma t’a fusse scurdàte quanne a case toje me teràste u mar­tiélle appriésse”?

“Aje raggione, é fa comme facètte je, cacce fòre a mé ma tiéne piétà i pàteme”.

“Je tèrragge piétà d’u patre é d’u fìgle. T’agge vulute ricurdà u passate pe te fà capì che ncòppe a sta tèrre, quanne se pò, nc’amme ajutà l’une cu ll’ate”.

“àje raggione! Je, sta lezzione che m’è fatte nun m’a scurdaragge cchiù. Spiégheme na còse, cum-m’è fatte a t’accattà sta case”?

“Sta case m’a rìgalate, ajére, na crapettèlle ca tenéve nu mantiélle culore turchìne”.

“E a cràpe addo è gghiùte”?

“Nun u sacce”!

“E quanne turnarrà“?

“Nun tu sacce a dìcere. Sàcce sule ca parlànne, comme pàrlene i cràpe, à ditte: “Pòvere Pinocchio, u capennùgle, a chést’ore, s’a ggià strafugate é je nun u vedràgge cchiù”.

“A ditte pròprete accussì”? Ma allore è a Fate mìje”, é se mettètte a chiàgnere.

Penzànne u mumènte che stéve, se facètte un’àneme é curagge é jètte a nnanze. Facètte u liét­te u patre é, dòppe appriparate, u stennètte ncòppe p’u fa durmì é, dòppe ancòre, dummannàje, sèmpe a rille, addo putéve truvà nu bicchiére i latte p’u patre.

“Luntane a ccà, ma nun tante, nce stà a massarìje i Gerìlle, và llà é truove u llàtte che vàje cercànne”.

Pinocchio currètte i corze ma rummanètte male quanne sentètte ca pe nu bicchiére i latte nce vulé­ve nu sorde.

“Je nun ténghe manche nu centèseme”, respun­nètte, chìne i scuorne.

“Me dispiàce, uàglione mìje, si tu nun tiéne mànche nu centèsime, je nun tènghe mànche nu dite i latte”.

“Paciénze”, decètte Pinocchio é s’avutàje pe se ne ì.

“Aspiétte nu pòche, decètte Gerìlle, nùje nce putimme méttere pure d’accòrde. “Vvuò terà u triàngule”?

«E che gghjè u triàngule»?

“E’ chille còse i légne che sèrve pe terà ll’acque a int’a pescinale p’addacquà a menèste. Stévene pure ccà, t’arricuorde? Stévene int’a Patùre e dint’i pèzze i Santamaria addo stévene i puzze d’acque surgive. E stévene pure ncoppe i Cuonte addo ll’acque a pigliàvene a int’i pescenàle.

Int’a Pature u chiammàvene triàngule, ncoppe i Cuonte paràncule. Ère nu pale nfezzate ntèrre cu n’anténne attaccate ncòppe, comm’a nu valànzone. A nu late i stà nténne nce stéve attaccàte nu canto-ne é a ll’ate late nce stéve nvéce nu cate ca s’e nfe­làve dint’a pescìne. Se jnchéve e se terave ncòppe c’aiùte d’u pése d’a prète. Int’a Pature é dinte i Pèzze nce ne stèvene quatte o cinqe pe parte. Ma che Ddìje, te scuorde tutte còse”.

“Mò nce pròve”!, decètte Pinocchio

“Allore facìmme accussì: tu me tire ciénte cate d’acque é je te donghe na buttégle i llàtte» .

«Sta bbuone».

Gerìlle u purtàje int’a ll’uorte é nce facètte vedé comme funziunàve chille ngégne é Pinocchio attaccàje sùbbete a faticà.

Quanne fennètte i terà i ciénte cate d’acque, ca met­tètte int’a na peschère, Pinocchio ère na zuppe i sudore. Na fatiche i chéste manère nun avéve màje fatte.

Gerìlle, mettènnece na mane ncòppe a spalle, u uardàje nfacce é nce decètte:

“Sta fatìche ccà, m’a facève u ciucciariélle mìje ca da jére sta stìse dint’a na rotte, ncòppe a pàgle, pronte a murì”.

“U pòzze vedé”? dumannàje Pinocchio.

“E pecché nun u può vedé”!

Quanne trasèttere dint’a rotte, Pinocchio s’vve­cenàje, vecìne-vecìne, a chélle pòvere bèstje é, ca parlate d’i ciucce, nce dummannàje: “Chi sì”?

E chille farfuglianne, sèmpe int’a stésse léngue:

“So Lu…ci…gno…lo”.

Pinocchio se mettètte a chiàgnere é Gerìlle: “Ma comme te mitte a chiàgnere pe nu ciucce”?

“Chille ère n’amìche mìje”

“N’amiche tùje. E comme pò èssere”?

“Ere nu cumpàgne i scòle”.

“Ma comme pò èssere ca i ciucce jévene a scòle. Figuràmmece ca s’à mparàte”.

Pinocchio, mettènnese scuorne nun parlàje cchiù.

Pigliàje a buttégle i latte é se ne turnàje a case soje.

A chélle vòte, Pinocchio, pe se uadagnà u latte p’u patre, tutte i juorne, pe sètte-òtte mise, jétte int’a massarìje i Gerìlle a terà ll’acque p’addacquà a menèste.

Ma nun facéve sule chéste. Dint’i mumènte lìb­bere se mettètte a fa canìste é spasèlle cu i cutele é cu i canne tagliàte é i vennéve a ggènte. I sorde che uadagnàve nce servévene pe fa a spése. A u patre nun nce facéve mancà niénte, nce facètte pure na carrètte cu i ròte p’u purtà gìrànne.

A sère, dòppe na jurnate i fatìche, se mettève a lèggere é a scrìvere. Ere deventate nu uaglione a mòde tante ca riuscètte a mantené u patre comm’a nu signore, mettènnese a parte pure na quarantìne i sòrde.

Na matine, susènnese primme i ll’ate vòte, decétte nfacce u patre: “Vache u mercate, ca sta ccà vicìne, pecché me vògle accattà na giacchètte, nu cappiélle é nu pàre i scarpe”.

P’a vìje pensàve ca quanne turnave a case nun avévene canoscere.

Cammenàve è curréve allèramènte quanne, antrasatte, se sentètte i chiammà pe nòmme. S’avu­tàje é vedètte nfacce a nu buche i parracine na maruzze spugliate.

“Nun me canusce cchiù”?

“ Me pàre é nun me pàre”!

«Je songhe chélle maruzze ca facéve a camma­rère a Fate cu i capille turchìne: T’arricuorde chélle vòte ca rimmaniste cu pède dint’a pòrte”?

«E comme sì m’arricòrde. M’arrricòrde tutte còse. Ma dimme na còse: A Fate che fine à fatte? M’a perdunate?

S’arricòrde i mé? Me vvò sèmpe bbène?»

«Care Pinocchio, a Fate sta int’a nu spitale».

“Nu spitale”?

“Sì, sta malàte assaje é nun tène cchiù i sorde pe se curà”.

“Pòvere Fate! Je nun nce pòzze fà niénte pecché tènghe sule sti quarante sorde é stève jénne a m’ac­cattà nu vestite nuove. Tiéne ccà, pìglele é pòrtele a Fate”.

“E u vestìte nuove”?

“Nun me mpòrte, m’accatte n’ate vòte. A ògge me mécche a fatecà cchiù assàje pe mantené pure A Fatarèlle mìje”.

Turnàje a case é u patre comm’u vedètte nce dummannàje:

“é u vestite nuove”’

“Nun agge truvate na mesùre pe mé. M’accatte n’ate vòte”.

Chélle sère Pinocchio se jètte a cuccà cchiù tarde é nvéce i fà òtte canìste, ne facètte sìdece.

Quanne se mettètte dint’u liétte s’addurmentàje sùbbete, tante ère stanche. A nòtte se sunnaje a Fate, bèlle comm’u sole, ca nce dètte nu vase e nce decètte:

“Brave Pinocchio, sì deventàte nu uaglione a mòde é je te perdone pe tutte chélle ch’è fatte nfìne a mò”.

U suonne fennètte é Pinocchio se truàje scetàte cu ll’uocchje spalancate é chine i meravìgle.

Nun ère cchiù nu burrattine, nu mamuocce i légne, ma ère nu uaglione uguale a tutte quante l’aute.

S’jètte a uardà dint’u spècchje è se vedètte i n’ate manère. Dètte na uardàte attuorne é nvece i nu pagliàre i stòcchje stéve dint’a na bèlle casarèlle i fràuche è a mubbìgle ère tutte nòve.

Nun vuléve crédere, penzave ca stéve ancòre sunnànne.

“E papà addo stà”?

Trasètte dint’a chell’ate case é truvàje u patre sane, allère é vestute bbuone.

Jètte vicìne é nce dummannàje: “Papà, dimme na còse, cumme màje tutte stu cagnamiénte”?

“Stu cagnamiénte è tutte mèrite tùje”.

“Pecché quanne i uàgliune a malamènte adde­véntene bbuone tutte se càgne”.

“E u viécchje Pinocchio, chille i lignàmme, addo stà, che fine à fatte”?

“Uìllànne, uì, decètte Geppetto, é mustànnele c’u dite, stà nfacce a sègge ca cape geràte a ghì a rrète, cu i ràcce che pennulèjane é cu i còsce ncru­ciàte”.

Pinocchio u uàrdàje: “Mamme mìje, comm’ère buffe, quann’ère nu burrattino. Comme so cuntènte mò ì èssere nu uàglione òvère».

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Fine